Với mục tiêu phấn đấu thành một trong những ngân hàng hiện đại, hàng đầu của Việt Nam, Ngân hàng TMCP Nam Á (Nam A Bank) đã không ngừng phát triển vững chắc và đóng góp cho sự phát triển kinh tế – xã hội. Thế nhưng, trong hành trình xây dựng và phát triển thương hiệu, Nam A Bank gặp phải những thăng trầm như: xử lý nợ xấu bằng, sở hữu khoản nợ khó thanh khoản hơn nghìn tỷ đồng tại VAMC, dư nợ khó thanh khoản tăng…
Hành trình xây dựng thương hiệu
Thương hiệu Nam A Bank thuộc Ngân hàng Thương mại cổ phần Nam Á, được thành lập ngày 21/10/1992, có trụ sở chính tại số 201-203 Cách Mạng Tháng Tám, Phường 04, Quận 3, TP. Hồ Chí Minh do ông Trần Ngô Phúc Vũ làm Chủ tịch HĐQT và ông Trần Ngọc Tâm làm Tổng Giám đốc.
“Ban đầu Nam A Bank chỉ có 3 chi nhánh với vốn điều lệ 5 tỷ đồng và gần 50 cán bộ nhân viên. Đến nay, Nam A Bank không ngừng lớn mạnh với gần 150 điểm kinh doanh và 100 điểm giao dịch số tự động ONEBANK trên cả nước. So với năm 1992, vốn điều lệ hiện nay tăng hơn 2000 lần, số lượng cán bộ nhân viên tăng hơn 104 lần, phần lớn là cán bộ trẻ, năng động, được đào tạo chính quy trong và ngoài nước, có năng lực chuyên môn cao”, theo giới thiệu trên website https://www.namabank.com.vn/ của Nam A Bank.
Hoạt động chính của Ngân hàng TMCP Nam Á bao gồm: Huy động vốn, cho vay, trái phiếu, kinh doanh ngoại tệ, vàng bạc, thanh toán quốc tế,… Hiện, ban lãnh đạo Nam A Bank gồm: Ông Trần Ngô Phúc Vũ giữ chức Chủ tịch HĐQT Nam Á Bank. Ông Trần Ngọc Tâm và bà Võ Thị Tuyết Nga giữ chức Phó Chủ tịch HĐQT; Ban điều hành gồm: Tổng Giám đốc là Trần Ngọc Tâm và 7 Phó Tổng Giám đốc khác.
Tuy nhiên, trong hành trình xây dựng và phát triển thương hiệu, Nam A Bank gặp phải không ít thăng trầm như: ‘Sạch’ nợ xấu bằng cách tăng cường trích lập dự phòng, sở hữu khoản nợ khó thanh khoản hơn 1.670 tỷ đồng tại Công ty Quản lý tài sản Việt Nam (VAMC) và dư nợ khó thanh khoản tăng lên 80,7% so với đầu kỳ.
Những hoạt động của thương hiệu Nam A Bank
Mới đây, Ngân hàng TMCP Nam Á (Nam A Bank) đã công bố kết quả kinh doanh quý II/2023 đầy biến động. Tại báo cáo tài chính (BCTC) hợp nhất quý II/2023 của Nam A Bank cho thấy, doanh thu thuần đạt 1.537 tỷ đồng, tăng 23,8% so với cùng kỳ năm trước nhưng lợi nhuận sau thuế chỉ đạt 607 tỷ đồng. Lãi từ hoạt động dịch vụ đạt hơn 241 tỷ đồng, tăng 185%. Lãi thuần từ mua bán chứng khoán đạt 6,1 tỷ đồng, tăng 41,8%. Ở chiều ngược lại, hoạt động kinh doanh ngoại hối giảm 7,6% đạt hơn 22 tỷ đồng. Lãi thuần từ hoạt động khác giảm 93%, từ mức 3,8 tỷ tại thời điểm 30/06/2022 xuống còn 262 triệu đồng thời điểm 30/6/2023.
Tại thời điểm 30/6/2023, Nam A Bank cũng trích lập hơn 229,5 tỷ đồng chi phí dự phòng rủi ro tín dụng, tăng 15,9% so với cùng kỳ năm trước. Chi phí hoạt động ghi nhận 817 tỷ đồng, tăng 29,8%. Do vậy, Nam A Bank báo lãi sau thuế hơn 607,1 tỷ đồng, tăng 44,6% so với cùng kỳ năm ngoái.
Nguồn: BCTC hợp nhất quý II/2023 tại Nam A Bank
Trong quý II/2023, tổng tài sản Nam A Bank ghi nhận 200.205 tỷ đồng, tăng 12,7% so với đầu năm. Trong đó, tiền gửi tại Ngân hàng Nhà nước đạt 13.542 tỷ đồng (tăng 6,8 lần), tiền gửi tại tổ chức tài chính khác đạt 23.134 tỷ đồng (giảm 0,3%) và cho vay khách hàng đạt 127.884 tỷ đồng, tăng 8,1%.
Xét về dòng tiền, dòng tiền thuần từ hoạt động kinh doanh tăng trưởng ấn tượng tăng gấp 5,38 lần so với cùng kỳ năm 2022, đạt 11.741 tỷ đồng. Dòng tiền thuần từ hoạt động đầu tư âm 212,6 tỷ đồng (cùng kỳ năm 2022 cũng ghi nhận âm 68,6 tỷ đồng). Dòng tiền thuần từ hoạt động tài chính âm 130 triệu đồng, trong khi cùng kỳ năm trước dương 2.830,7 tỷ đồng.
Về chất lượng nợ vay, tổng nợ khó thanh khoản (có thể gọi là nợ xấu) của Nam A Bank là 3.515 tỷ đồng (tăng 1.570 tỷ đồng), tương đương tăng 80,7% và gấp 1,8 lần so với đầu năm.
Trong đó, nợ dưới tiêu chuẩn (nợ nhóm 3) đạt 1.381 tỷ đồng (tăng gấp 10,46 lần), trong khi hồi đầu năm ghi nhận hơn 132 tỷ đồng. Nợ nghi ngờ (nợ nhóm 4) đạt 616,4 tỷ đồng, (tăng 159,7%), tương đương gấp 2,6 lần, trong khi đầu năm ghi nhận mức 237,3 tỷ đồng. Nợ có khả năng mất vốn (nợ nhóm 5) đạt hơn 1.518 tỷ đồng, nhích nhẹ lên 3,6%. Do vậy, tỷ lệ nợ khó thanh khoản (nợ xấu) của Nam A Bank tăng từ 1,62% hồi đầu năm lên mức 2,72% tại thời điểm 30/06/2023.
Nguồn: BCTC hợp nhất quý II/2023 tại Nam A Bank
Về dư nợ cho vay, quý II/2023 của Nam A Bank cho thấy, nợ ngắn hạn đạt 69.890 tỷ đồng, tăng 11,8%; nợ trung hạn đạt 22.962 tỷ đồng, tăng gần 5% và nợ dài hạn đạt 36.362 tỷ đồng, tăng 3,4% so với hồi đầu năm. Tổng dư nợ cho vay đạt 129.215 tỷ đồng, tăng 8% so với hồi đầu năm 2023.
Trong quý I/2023, nợ xấu của Nam A Bank cũng đạt 2.580,5 tỷ đồng, chiếm 2,01% tổng dư nợ cho vay.
Nhiều chuyên gia ngân hàng cho rằng, thực trạng nợ xấu của các tổ chức tín dụng rất đáng lo ngại. Trong khi đó, việc thu hồi nợ xấu, bán tài sản đảm bảo rất gian nan do thị trường trầm lắng, hàng loạt vướng mắc về pháp lý chưa được gỡ. Thị trường BĐS “đóng băng” đã ảnh hưởng nặng nề đến công tác xử lý nợ của ngân hàng, trong khi nợ xấu tăng lên rất nhanh. Tình trạng này nếu kéo dài sẽ ảnh hưởng đến chất lượng tài sản ngân hàng.
Không chỉ vậy, theo phản ánh từ phía ngân hàng, một số ngân hàng đang đứng trước nguy cơ tài sản thế chấp “bỗng dưng bốc hơi” do khách hàng kiện nhau khiến hợp đồng tín dụng bị tuyên vô hiệu.
Quay trở lại câu chuyện của Nam A Bank, các chỉ số tài chính trên báo cáo Kiểm toán năm 2022 cho thấy, dư nợ khó thanh khoản (nợ xấu) của Ngân hàng TMCP Nam Á ghi nhận là 1.611,2 tỷ đồng trên tổng dư nợ 119.538 tỷ đồng, tỷ lệ nợ xấu ở mức 1,34%; Năm 2021, dư nợ xấu của Nam A Bank đạt 1.613,1 tỷ đồng trên tổng dư nợ 102.653 tỷ đồng, tỷ lệ nợ xấu ở mức 1,57%.
Năm 2020, dư nợ xấu của Nam A Bank đạt hơn 743,7 tỷ đồng trên tổng dư nợ 89.172 tỷ đồng, tức tỷ lệ nợ xấu ở mức 0,83%. Điều này có nghĩa dư nợ xấu đã giảm mạnh đến hơn 44% so với năm 2019. Còn thời điểm cuối các năm 2016, 2017, 2018 và 2019, nợ xấu và tỷ lệ nợ xấu của Nam A Bank lần lượt là: 705,9 tỷ đồng (2,93%); 707,8 tỷ đồng (1,9%); 784,7 tỷ đồng (1,54%) và 1.333,7 tỷ đồng (1,97%).
Như vậy, nhìn vào bức tranh tài chính nợ khó thanh khoản (nợ xấu) tại Ngân hàng TMCP Nam Á giai đoạn 2016 đến tháng 6/2023 cho thấy, tỷ lệ nợ xấu luôn ở mức dưới 3%. Tỷ lệ nợ khó thanh khoản thời điểm cao nhất cũng chỉ 2,93% (tức luôn trong ngưỡng an toàn).
Nguồn: BCTC tại Nam A Bank
Vì sao, Nam A Bank chưa đạt được mục tiêu kiểm soát nợ xấu?
Theo số liệu từ Hiệp hội ngân hàng (VNBA), đến cuối quý II/2023, nợ xấu của các tổ chức tín dụng gia tăng mạnh so với trước, nợ xấu tiềm ẩn đến nay 5,34%, nhiều ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu tăng trên 3%, một số ngân hàng, công ty tài chính nợ xấu tăng đột biến trên 5%.
Nhiều chuyên gia phân tích nhận định nợ xấu ngân hàng tiếp tục chịu áp lực gia tăng trong năm 2023 trong bối cảnh nền kinh tế phục hồi chậm, các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn, thị trường bất động sản và trái phiếu doanh nghiệp gần như đóng băng.
Theo thống kê, tính đến cuối quý II/2023, có tới 7/29 ngân hàng đẩy tỷ lệ nợ xấu trên dư nợ vay vượt ngưỡng 3%, thậm chí có ngân hàng chạm mức 25%. Trong khi hồi đầu năm chỉ có 4/29 ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu trên 3%.
Liên quan đến vấn đề trên, báo cáo Kiểm toán Nhà nước đã gửi Quốc hội về kết quả kiểm toán năm 2022, chỉ ra một số tồn tại liên quan tới cấp tín dụng, nợ xấu,… trong giai đoạn 2016-2020.
Một trong những nội dung đáng chú ý chính là Kiểm toán Nhà nước kết luận nhiều tổ chức tín dụng xác định tỷ lệ nợ xấu không đúng hướng dẫn, khi không tính toán đầy đủ các khoản nợ tiềm ẩn thành nợ xấu (nợ cơ cấu, trái phiếu doanh nghiệp tiềm ẩn nợ xấu, các khoản phải thu khó đòi…). Do đó, nếu tính toán, xác định lại thì một số tổ chức tín dụng không đạt mục tiêu kiểm soát nợ xấu dưới 3%. Ngân hàng TMCP Nam Á (Nam A Bank) là một trong số đó.
Nguồn: BCTC Kiểm toán năm 2020 tại Nam A Bank
Theo thuyết minh BCTC của Nam A Bank, từ 13/3/2020, Ngân hàng này áp dụng Thông tư 01/2020 của Ngân hàng Nhà nước về cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, phí, giữ nguyên nhóm nợ hỗ trợ khách hàng chịu ảnh hưởng vì dịch COVID-19.
Theo đó, ngân hàng cơ cấu lại thời gian trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ cho các khách hàng phát sinh trả nợ gốc, lãi từ 23/1/2020 đến ngày liền kề sau 3 tháng từ ngày Thủ tướng Chính phủ công bố hết dịch và khách hàng không có khả năng trả nợ đúng hạn nợ gốc, hoặc lãi do doanh thu, thu nhập giảm.
Như vậy, nếu tính đúng, nợ xấu tại Nam A Bank thực chất cao hơn số liệu mà Ngân hàng TMCP Nam Á đã công bố.
Nợ khó thanh khoản và xử lý nợ xấu của Nam A Bank
Quay trở lại bức tranh tài chính thương hiệu Nam A Bank, tại BCTC quý II/2023, Nam A Bank ghi nhận hơn 883,5 tỷ đồng giá trị trái phiếu đặc biệt do VAMC phát hành. Trong đó gồm: Hơn 1.670,3 tỷ đồng mệnh giá trái phiếu đặc biệt và đơn vị đã trích lập hơn 786,8 tỷ đồng dự phòng trái phiếu đặc biệt.
Quý I/2023, Nam A Bank cũng ghi nhận 1.030 tỷ đồng giá trị trái phiếu đặc biệt do VAMC phát hành, bằng 0,8% tổng dư nợ cho vay.
Trước đó, tại thời điểm cuối năm 2017, Nam A Bank ghi nhận 2.400 tỷ đồng trái phiếu đặc biệt do VAMC phát hành, tương đương 6,6% tổng dư nợ cho vay. Năm 2018, giá trị trái phiếu đặc biệt do VAMC phát hành chỉ còn hơn 58 tỷ đồng. Tuy nhiên, năm 2019, Nam A Bank đã mua lại các khoản nợ đã bán cho VAMC với tổng giá trị nợ gốc là 181 tỷ đồng, tương ứng tổng mệnh giá trái phiếu VAMC là 168 tỷ đồng và đã sử dụng số tiền trích lập dự phòng xử lý rủi ro các khoản nợ được mua lại này, để xóa hoàn toàn số nợ xấu tại VAMC. Như vậy, tại thời điểm 31/12/2019, Ngân hàng TMCP Nam Á “sạch” nợ xấu tại VAMC.
Nguồn: BCTC hợp nhất kiểm toán Nam A Bank năm 2019.
Đáng chú ý, vào cuối năm 2020, Nam A Bank lại tăng cường bán nợ xấu cho VAMC. Cụ thể hơn, năm 2020, Nam A Bank ghi nhận 1.950 tỷ đồng Trái phiếu đặc biệt do VAMC phát hành, bằng 2,19% tổng dư nợ tín dụng. “Đây là các trái phiếu đặc biệt do VAMC phát hành nhằm mua lại các khoản nợ xấu của Ngân hàng Nam A Bank. Trong năm kết thúc ngày 31/12/2020, Nam A Bank đã bán các khoản nợ cho VAMC với tổng số dư nợ gốc là 2.233 tỷ đồng và số dư dự phòng đã được trích lập của khoản nợ này trước khi bán là hơn 283 tỷ đồng, tương ứng tổng mệnh giá các trái phiếu đặc biệt là 1.950 tỷ đồng”, thuyết minh trong BCTC 2020 cho thấy.
Nguồn: BCTC hợp nhất kiểm toán Nam A Bank năm 2020
Nguồn: BCTC tại Nam A Bank.
Nhìn vào các dữ liệu BCTC của Nam A Bank cho thấy, kể từ năm 2020 đến thời điểm năm 2022, số dư trái phiếu đặc biệt từ VAMC mà đơn vị này nắm giữ đã trở lại và luôn duy trì “phong độ” vượt mốc nghìn tỷ đồng. Năm 2021, Nam A Bank ghi nhận hơn 1.101 tỷ đồng trái phiếu đặc biệt do VAMC phát hành và năm 2022 Nam A Bank ghi nhận hơn 1.106 tỷ đồng trái phiếu đặc biệt do VAMC phát hành.
Trong hành trình xây dựng và phát triển thương hiệu, Nam A Bank từng có thời kỳ sóng gió khi vướng vào lùm xùm tranh chấp tài sản trong nội bộ. Theo đó, vào năm 2016, ông Nguyễn Quốc Toàn là con trai của cố doanh nhân Tư Hường và ông Nguyễn Chấn – giữ chức Chủ tịch HĐQT Nam A Bank. Còn ông Nguyễn Quốc Mỹ (em trai ông Toàn) làm Phó Chủ tịch HĐQT.
Năm 2019, Cơ quan CSĐT Bộ Công an (C01) có công văn gửi Ngân hàng TMCP Nam Á về việc C01 đang thực hiện điều tra vụ án “lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản” liên quan đến tài sản bị chiếm đoạt là cổ phần, cổ phiếu tại Nam A Bank. Đầu năm 2021, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an ra quyết định tạm đình chỉ điều tra vụ án hình sự đối với vụ án “lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản” nêu trên.
Năm 2022, hai con trai của cố doanh nhân Tư Hường rời ban lãnh đạo Nam A Bank. Theo đó, ông Nguyễn Quốc Toàn và ông Nguyễn Quốc Mỹ đều không tham gia HĐQT mới của Nam A Bank.
Chúng tôi thực hiện bài viết này với mong muốn thương hiệu Nam A Bank luôn là thương hiệu mang lại những sản phẩm uy tín, chất lượng cho người tiêu dùng, doanh nghiệp và ngày càng phát triển bền vững.
Thương hiệu và Công luận sẽ tiếp tục thông tin đến bạn đọc về hành trình xây dựng và phát triển của Nam A bank!
Thái Bình – Minh An